Orta Doğu Gerilimi ve Petrol Piyasaları: Olası Senaryolar ve Finera Değerlendirmesi

Son dönemde Orta Doğu’da tırmanan gerilim, petrol piyasaları üzerinde belirsizlik yaratan en önemli faktörlerden biri haline geldi. Bloomberg ve JP Morgan’ın analizleri doğrultusunda üç ana senaryo üzerinde durabiliriz:

1. Bölgesel Sürtüşme ve Sınırlı Etki Senaryosu

İsrail ile İran arasındaki çatışmalar, mevcut haliyle sınırlı kalır ve doğrudan ABD’ye yansımadan yönetilebilir bir gerilim ortamı devam eder. Bu senaryoda, İran’ın askeri kapasitesi ve iç dinamikleri, geniş çaplı bir çatışmayı engelliyor. JP Morgan’ın da öngördüğü gibi, petrol fiyatları 2025’te düşük ve orta 60 dolar seviyelerinde kalmaya devam eder. Böylece piyasalar yeni bir denge arayışını sürdürürken, ani ve şiddetli fiyat sıçramaları görülmez.

2. Gerginliğin Tırmanması ve Orta Vadeli Şok Senaryosu

İran, sınırlı ancak daha sert karşılıklar vererek bölgesel tansiyonu yükseltir. Özellikle Hürmüz Boğazı’nın güvenliği tehdit altına girer ve petrol akışında kesintiler riski belirginleşir. Bu durumda, arz endişeleri fiyatlara yansır ve Brent petrolün varil fiyatı 100 dolara kadar tırmanabilir. Bu senaryoda, bölgesel krizlerin süresi ve etkisi, petrol piyasasında dalgalanmaların artmasına ve yatırımcıların risk algısının yükselmesine neden olur.

3. Büyük Çatışma ve Kapsamlı Kriz Senaryosu

İran’ın ABD hedeflerine yönelik ciddi saldırıları ve Hürmüz Boğazı’nın kapanması gibi dramatik gelişmeler yaşanırsa, ABD ve müttefiklerinin doğrudan müdahalesiyle bölge genelinde geniş çaplı bir savaş kaçınılmaz hale gelir. Bu durum, küresel petrol arzında kritik bir kesinti yaratır ve Brent petrol fiyatları 130 dolar bandını aşabilir. Böyle bir kriz, hem enerji piyasalarında hem de küresel ekonomi üzerinde derin ve uzun süreli etkiler bırakır.

Finera’dan Orta-uzun Vadeli Bakış

Finera’nın 26 Mayıs tarihinde (çatışma öncesi) petrol analizinden piyasanın mevcut dinamiklerini ve olası risk faktörlerini şu şekilde özetlemiştik. Analizin tamamı için 26 mayıs tarihli makalemize ve aynı tarihli Finera Gündem’e bakabilirsiniz.

“Orta-uzun vadede petrol fiyatlarında yukarı yönlü baskının zayıflayacağı, aşağı yönlü baskının ise güçleneceği bir ortam oluşuyor. Fiyatlardaki yükselişler ancak ani jeopolitik veya arz kaynaklı şoklarla mümkün olabilir; bu da petrol piyasasının yeni bir denge arayışında olduğunu gösteriyor.”

Neden İlk Senaryo Daha Muhtemel?

Orta Doğu uzmanı Dr. Mehmet Akif Koç’un değerlendirmesine göre, İran’ın mevcut iç sorunları, askeri kapasitesi ve bölgesel aktörlerle ilişkileri dikkate alındığında, mevcut çatışmaların İsrail ile sınırlı kalması daha olası. Ayrıca, ABD’nin bölgeye doğrudan müdahale konusunda temkinli tutumu ve diplomatik kanalların açık kalması, kapsamlı bir savaş ihtimalini şimdilik azaltıyor. Bu nedenle petrol piyasalarının, ani şoklar dışında kontrollü ve dengeli bir seyir izlemeye devam etmesi bekleniyor.