Haftanın Panoraması 06.10.2025 (65. Sayı)

Haftanın Panoraması: Türkiye Ekonomisi, ABD, Avrupa ve Asya Ekonomilerindeki Gelişmeler & Analizler

Özet Tablo

Türkiye Ekonomisi

Enflasyonda Gerileme Trendi Sona Erdi

Yurt içinde tüketici fiyatları Eylül ayında aylık bazda piyasa beklentisinin oldukça üzerinde artış gösterdi. Bu yükselişle birlikte yıllık enflasyon, Mayıs 2024’ten bu yana süregelen düşüş trendini sonlandırarak beklentilerin üzerine çıktı. Tüketici fiyatlarındaki bu ivme, özellikle ulaştırma, giyim, haberleşme ve eğitim kalemlerinde yaşanan fiyat artışlarından kaynaklandı.

Öte yandan bazı temel harcama gruplarında fiyat artışları yavaşladı; örneğin konut ve kira, gıda, sağlık hizmetleri ve eğlence harcamalarında fiyat artışları sınırlı kaldı.

Üretici fiyatları da aynı dönemde hem aylık hem de yıllık bazda yükseldi. İmalat sanayi ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörlerindeki fiyat artışları, üretici fiyatlarındaki yükselişi belirleyen başlıca faktör oldu. Öte yandan enerji ve su temini gibi bazı alanlarda fiyat artışları yavaşlama gösterdi.

Genel olarak, tüketici ve üretici fiyatlarındaki bu gelişmeler, enflasyon görünümünde kısa vadeli bir yukarı yönlü hareketi işaret ediyor. Ayrıntılı analiz ve sektör bazlı fiyat gelişmeleri için Finera Enflasyon Raporu’nu inceleyebilirsiniz.

Sanayi Beklentilerinde Bozulma Sürüyor

2025 üçüncü çeyrek itibarıyla Türk imalat sektöründe faaliyet koşullarındaki bozulma devam etti. İstanbul Sanayi Odası PMI verileri, yeni siparişler ve üretimdeki yavaşlamanın firmaları istihdam ve girdi alımlarında temkinli davranmaya yönlendirdiğini gösterdi. Ağustos’ta 47,3 olan manşet PMI, Eylül’de 46,7’ye gerileyerek sektörün bir buçuk yıldır süren yavaşlama eğilimini sürdürdüğünü ortaya koydu. Zorlayıcı talep koşulları ve yavaşlayan ihracat üretimde belirgin düşüşe yol açarken, firmalar satılamayan ürünlerini stoklarına ekledi ve üretim öncesi stoklar ilk kez üç ayda artış gösterdi. Liradaki zayıflık girdi maliyetlerini yükseltirken, nihai ürün satış fiyatları Nisan’dan bu yana en hızlı artışı kaydetti. Genel olarak, üretim, istihdam ve satın alma faaliyetleri düşüş gösterse de enflasyonist baskılar tarihsel ortalamalara göre ılımlı seviyelerde kaldı.

İşsizlik Yükseldi

Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı Ağustos’ta aylık bazda 0,4 puan artarak %8,5’e yükseldi ve Nisan’dan bu yana en yüksek seviyeyi gördü. İşsiz sayısı 168 bin artarak dokuz ayın zirvesi olan 3,04 milyon kişiye ulaştı. Bu dönemde işgücü toplamda 376 bin kişi artarken, istihdam 208 bin kişilik daha ılımlı bir yükseliş kaydetti ve böylece işgücüne katılım oranı %54, istihdam oranı %49,4 seviyesine çıktı. Erkek istihdamı %66,6, kadın istihdamı ise %32,6’ya yükseldi. Genç nüfusta (15–24 yaş) işsizlik %16 ile on ayın en yüksek seviyesine ulaşırken, zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı Ağustos’ta 0,1 puan artışla %29,7 olarak kaydedildi.

Eylül’de Dış Ticaret Açığı Yükseldi

Türkiye’nin dış ticaret açığı Eylül 2025’te yıllık bazda %33,4 artarak 6,9 milyar USD’ye yükseldi ve son üç ayın en yüksek seviyesini gördü. Ticaret Bakanlığı’nın öncü verilerine göre ihracat %3 artışla 22,6 milyar USD, ithalat ise %8,8 artışla 29,5 milyar USD seviyesinde gerçekleşti. Böylece ihracatın ithalatı karşılama oranı 4,3 puan düşerek %76,7’ye geriledi. Yılın ilk dokuz ayında ise ihracat %4,1 artışla 200,6 milyar USD, ithalat %5,9 artışla 267,7 milyar USD olarak kaydedildi ve dış ticaret açığı yıllık bazda %11,8 artışla 67 milyar USD’ye ulaştı.

ABD Ekonomisi

ABD İmalat Sektörü: Daralma Devam Ediyor

ISM verilerine göre ABD imalat PMI Eylül 2025’te 49,1’e yükselse de hâlen daralma bölgesinde ve yedinci ardışık ayın işaretini verdi. Üretim toparlansa da (51,0), yeni siparişler gerileyerek (48,9) talep zayıflığını sürdürdü. İstihdam daralmaya devam ederken (45,3), müşteri stokları ve sipariş birikimleri de azaldı. Girdi maliyetleri bir miktar yumuşasa da (61,9), yüksek seviyelerini koruyarak maliyet baskısının sürdüğünü gösterdi. Anket katılımcıları, tarifeler, yüksek maliyetler ve zayıf talebin temel zorluklar olduğunu ve birçok firmanın sermaye projelerini ertelediğini belirtti. S&P Global imalat PMI ise Eylül’de 52’ye gerileyerek Ağustos’taki üç yılın zirvesinden hafif düştü. Yeni siparişler dokuzuncu ay artarken, ihracat talebinin zayıflığı nedeniyle büyüme yavaşladı. Çıktı artışı, birikmiş siparişlerin hızlı şekilde tüketilmesiyle sürdü. İşletme güveni yükseldi ve firmalar istihdamı artırmayı sürdürdü. Tarifeler girdi maliyetlerini yükseltirken, satış fiyatları daha ılımlı bir tempoda arttı.

ABD Hizmetler Sektörü: Sektör Karışık Sinyaller Veriyor

ISM Hizmetler PMI, Eylül’de 50’ye gerileyerek Ağustos’taki 52’den düştü ve piyasa beklentisinin altında kaldı. İş hacmi durağan seyrederken, yeni siparişler yavaşladı ve stoklar daraldı. İstihdam hâlen daralma bölgesindeydi, fiyat baskıları yükseldi ve tedarikçi teslimatları yavaşladı. Sipariş birikimindeki daralma yavaşlayarak olumlu bir işaret verdi. S&P Global Hizmetler PMI ise 54,2 ile güçlü bir genişlemeyi işaret etti. Yeni satışlardaki büyüme yavaşladı, ancak kapasite baskıları ve iş yükü birikimi devam etti. Firmalar istihdamı artırmaya devam ederken, tarifeler işletme maliyetlerini yükseltti. İşletmeler önümüzdeki yıl için iyimserliğini korudu.

ABD Özel Sektör Genel Görünümü

S&P Global Bileşik PMI Eylül’de 53,9’a gerileyerek özel sektör büyümesinde Haziran’dan bu yana en yavaş hızı kaydetti. Hem imalat hem hizmet üretimi yavaşladı, yeni iş kazanımları sınırlı kaldı. İstihdam artışı marjinal olurken, işletme güveni belirgin biçimde yükseldi. Girdi fiyat enflasyonu beş ayın en düşük seviyesine geriledi ve çıktı fiyatları da yumuşadı.

ABD İşgücü ve İşten Çıkarmalar

Challenger verilerine göre Eylül 2025’te ABD merkezli işverenler 54.064 kişiyi işten çıkardı; bu son üç ayın en düşük seviyesi ve yıllık bazda %25,8 düşüş anlamına geliyor. Hizmetler sektörü en fazla kesintiyi yaptı (6.290), ardından enerji (5.807) ve teknoloji (5.639) geldi. Üçüncü çeyrekte planlanan işten çıkarmalar 202.118 ile 2020’den bu yana en yüksek Q3 seviyesine ulaştı. Faiz indirimleri işgücü piyasasında bir miktar denge sağlayabilir, ancak işverenler hâlen işten çıkarmaları planlayabilir veya işe alımları erteleyebilir.

ABD Mortgage Piyasası: Faizler Yükseldi

30 yıllık sabit faizli konvansiyonel kredilerde ortalama faiz, 26 Eylül haftasında %6,46’ya çıkarak önceki haftadaki %6,34 seviyesinden yükseldi ve dört haftalık düşüş trendini sonlandırdı. Bu artış, güçlü ekonomik verilerin Hazine getirilerini yukarı çekmesinden kaynaklandı. Faizlerin yükselmesi, refinansman başvurularında belirgin düşüşe yol açtı. Jumbo kredilerde faiz %6,54’e, FHA destekli kredilerde %6,24’e yükseldi.

ABD Ticaret ve Tarife Gelişmeleri

ABD yönetimi, yeni tarifelerden elde edilecek gelirle vatandaşlara 1.000–2.000 USD arası geri ödeme çekleri dağıtmayı değerlendiriyor. Başkan Trump, yıllık tarife gelirlerinin 1 trilyon USD’ye ulaşabileceğini belirtirken, Hazine Bakanı Scott Bessent daha muhafazakar bir tahminle 500 milyar USD’nin üzerinde bir gelir öngördü. Ayrıca ABD, İngiltere’den ithal edilen viskilere uygulanan %10’luk tarifenin hafifletilmesini planlıyor; bu adım, Amerikan bourbon üreticilerini desteklerken, karşılıklı ticari faydayı korumayı ve ABD-İngiltere ticaretindeki gerilimi azaltmayı amaçlıyor.

Euro Bölgesi Ekonomisi

Özel Sektör Büyümesi Hafif Artış Gösterdi

HCOB Eurozone Bileşik PMI Eylül 2025’te 51,2 olarak teyit edildi ve Ağustos’taki 51,0’dan hafif yükseldi. Bu, Mayıs 2024’ten bu yana özel sektör faaliyetindeki en hızlı büyümeyi işaret etti ancak büyüme hâlen sınırlı kaldı. Yeni siparişler Mayıs 2024’ten bu yana en hızlı artışı gösterirken, iş birikimleri azalmaya devam etti ve istihdam geriledi. Girdi maliyetlerindeki enflasyon yavaşladı, çıktı fiyatları ise Mayıs’tan bu yana en düşük artışı kaydetti. İşletme güveni yükseldi ve Temmuz 2024’ten bu yana ikinci en yüksek seviyeye ulaştı, ancak tarihsel ortalamaların altında kaldı.

Hizmetler Sektörü Yıl Başından Bu Yana En Yüksek Seviyede

Euro Bölgesi Hizmetler PMI Eylül’de 51,3’e yükselerek önceki ayın 50,5 değerinden iyileşti ve piyasa beklentilerini aştı. Hizmet sektöründe büyüme dördüncü ardışık ayda hızlandı. Yeni siparişler sınırlı artarken, yurtiçi talep güçlü kalmasına rağmen yabancı müşterilerden gelen satışlar zayıftı. Çıktı hızlı şekilde arttı ve birikmiş iş yükü azaldı. İstihdam, son dört yıldaki en düşük hızla yükseldi. Girdi ve çıktı fiyatlarındaki artış yavaşladı ve hizmet sağlayıcılar önümüzdeki yıl için iyimserliğini korudu.

Üretim ve Sanayi Verileri

Euro Bölgesi Üretim PMI Eylül’de 49,8’e gerileyerek üç yılın zirvesinden düşüş kaydetti. Yeni siparişler hafif düştü, ihracat satışları geriledi, ancak daha düşük birikmiş işler sayesinde çıktı artışı sağlandı. Talepteki zayıflık nedeniyle firmalar üç ayın en hızlı işten çıkarma oranını yaşadı. İşletme maliyetleri ilk kez Haziran’dan bu yana düştü ve çıktı fiyatları geriledi.

Tüketici ve Ekonomik Güven

Euro Bölgesi tüketici güveni Eylül’de -14,9’a yükseldi ve Ağustos’taki -15,5 değerinden iyileşti. Ekonomik Duyarlılık Endeksi (ESI) 95,5’e yükselerek Ağustos’taki 95,3’ten hafif iyileşme gösterdi. Hizmet, perakende ve sanayi sektörlerinde küçük düşüşler gözlemlense de genel tüketici ve inşaat sektörü güveni arttı.

Almanya Ekonomisi

Özel Sektör Büyümesi 2024 Zirvelerinde

HCOB Almanya Bileşik PMI Eylül’de 52’ye gerileyerek, Mayıs 2024’ten bu yana özel sektörde güçlü büyümeyi işaret etti. Hizmetler sektörü 51,5 ile sekiz ayın en güçlü artışını kaydederken, imalat sektöründe neredeyse durağanlık gözlendi. Yeni işler azalsa da üretim toparlandı. İstihdam her iki sektörde de geriledi ve birikmiş işler azaldı. Üretim fiyatları dört ayın zirvesine yükselirken, girdi maliyetleri daha yavaş arttı.

Hizmetler Sektörü Sınırlı Büyüme Gösterdi

Almanya Hizmetler PMI, Eylül’de 51,5’e revize edilerek Ağustos’taki 49,3’ten iyileşti. Hizmetler sektörü sekiz ayın en hızlı büyümesini kaydederken, yeni siparişler ikinci ay üst üste azaldı. İstihdam beş yılın en sert düşüşünü yaşadı. İşletme maliyetleri ve çıktı fiyatları yükseldi. Önümüzdeki yıl için işletmelerin beklentileri olumlu.

İmalat Sektörü Neredeyse Durağan

Almanya İmalat PMI Eylül’de 49,5’e revize edildi ve Ağustos’taki 49,8’e yakın seviyede kaldı. Üretim üç buçuk yılın en yüksek hızında artarken, yeni iş alımları azaldı ve istihdam düştü. Üretici fiyatları ve girdi maliyetleri geriledi. Firmaların gelecek yıl için beklentileri son dokuz ayın en düşük seviyesine indi.

Almanya Diğer Ekonomik Göstergeler

• İşsizlik %6,3’te sabit kaldı ve Eylül 2020’den bu yana en yüksek seviyede.
• İthalat fiyatları Ağustos’ta yıllık %1,5 düşerek beşinci ay üst üste geriledi. Enerji fiyatları sert şekilde azaldı, tüketim malları fiyatları ise %1,5 arttı.
• Perakende satışlar Ağustos’ta aylık %0,2 azaldı ve son dört ayın dördüncü düşüşünü kaydetti.

Birleşik Krallık Ekonomisi

Hizmetler Sektörü Yavaşladı

Birleşik Krallık Hizmetler PMI Eylül’de 50,8’e gerileyerek beş ayın en düşük seviyesine indi. Ekonomik belirsizlik ve zayıf talep, yeni iş artışını sınırladı. İstihdam temkinli şekilde artırıldı. Girdi ve çıktı fiyatlarındaki artış yavaşladı, ancak sektör güveni pozitif kaldı.

Bileşik ve İmalat PMI Düşüşte

Composite PMI Eylül’de 50,1’e gerileyerek beş ayın en düşük seviyesine indi; özel sektör faaliyetleri durağan seyretti. Hizmet çıktısı az artarken, imalat üretimi altı ayın en sert düşüşünü yaşadı. Yeni işler azaldı, istihdam on ikinci ay üst üste düştü. İmalat PMI 46,2 ile beş ayın en düşük seviyesinde kaldı ve on ikinci ay üst üste daralmayı gösterdi. Üretim düşüşü tüketim, ara ve yatırım mallarında belirgin oldu. İhracat siparişleri son iki yılın en sert düşüşlerinden birini kaydetti.

Ekonomik ve Finansal Göstergeler

• Nationwide konut fiyatları Eylül’de yıllık %2,2 arttı; aylık bazda %0,5 artış gösterdi.
• Q2 2025 GSYH çeyreklik %0,3 büyüyerek, bir önceki çeyrek %0,7 büyümeden yavaşladı. Hizmetler büyümeyi sürdürürken, üretim sektörü beklentilerin üzerinde geriledi.
• İşletme yatırımları Q2’de çeyreklik %1,1 düşüş gösterdi, yıllık bazda %3 artışla daha ılımlı seyretti.
• Cari işlemler açığı Q2’de £28,9 milyar ile son iki yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

Çin Ekonomisi

Hisse Senedi Opsiyonları Yabancılara Açıldı

Çin, yabancı yatırımcılar için hisse senedi opsiyonlarını açarak yuan cinsinden varlıkların cazibesini artırmayı hedefliyor. Şanghay Borsası, nitelikli yabancı kurumsal yatırımcıların riskten korunma amaçlı opsiyon işlemleri yapabileceğini ve 100 trilyon CNY’lik piyasaya erişebileceğini açıkladı. Şu anda beş ETF tabanlı opsiyon ürünü listelenmiş durumda. Bu adım, Çin’in tahvil piyasasında yabancı katılımı genişletme ve yuanın uluslararası kullanımını teşvik etme çabalarının bir parçası.

ABD-Çin Ticaret Görüşmeleri

ABD ile ticarette mevcut %55’lik tarifeler “iyi bir statüko” olarak görülüyor. ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer, Trump yönetiminin Kasım 10’daki ticaret ateşkesi süresince tarifeleri düşürmeyi planlamadığını, ancak hassas olmayan ürünlerde (tarım ve Çin tüketim malları gibi) potansiyel büyüme fırsatları bulunduğunu belirtti.

Cari İşlemler ve Yatırım Politikaları

Çin’in cari işlemler fazlası 2025’in ikinci çeyreğinde 128,7 milyar dolara çıkarak geçen yılın aynı dönemindeki 55,5 milyar dolardan önemli bir artış gösterdi. Mal fazlası 219,1 milyar dolara yükselirken, hizmet açığı 47,1 milyar dolara geriledi. Ayrıca Çin, 500 milyar CNY (70,3 milyar USD) değerinde yeni bir politika aracını devreye alacak. Fonlar proje sermayesini destekleyecek ve yerel yönetimlerin projeleri hızla tamamlaması teşvik edilecek. Ağustos 2025’te sanayi üretimi en yavaş artışını kaydederken, perakende satışlar son dokuz ayın en zayıf büyümesini gösterdi.

Japonya Ekonomisi

Sanae Takaichi LDP Lideri ve Yeni Başbakan Oldu

Japonya’da iktidardaki Liberal Demokrat Parti’nin başkanlık seçiminde Sanae Takaichi seçildi ve yeni başbakan oldu. Takaichi, güçlü devlet yatırımları ve agresif mali teşvikleri önceliklendirecek; ayrıca ABD ile ticaret anlaşmalarında Japonya lehine revizyonlar yapılmasını savunacak. Yeni lider, hem parti içi parçalanmışlık hem de ABD Başkanı Trump’ın Tokyo ziyaretiyle diplomatik baskılarla karşı karşıya olacak.

Bank of Japan ve Enflasyon Görünümü

BoJ Başkanı Kazuo Ueda, politika faizini ekonomik ve fiyat koşullarına göre artırmaya devam edeceklerini açıkladı. U.S. tarifelerinin ihracatçıları etkilediğini belirten Ueda, tüketimin gelir artışıyla güçlü kalacağını ve enflasyonun geçici gıda etkilerinden arındırılmış olarak %2 hedefine yavaşça yaklaşacağını ifade etti.

Ekonomik Aktivite ve Tüketici Güveni

S&P Global Japonya Bileşik PMI Eylül 2025’te 51,3 olarak açıklandı ve özel sektörde altıncı ay üst üste büyüme işaret edildi. İmalatta sert düşüş yaşanırken, hizmetler güçlü kaldı. Japonya tüketici güveni Eylül’de 35,3’e yükselerek Aralık 2024’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı; istihdam ve dayanıklı mal satın alma niyeti iyileşti.

Hindistan Ekonomisi

İmalat PMI ve İş Aktivitesi

HSBC Hindistan İmalat PMI Eylül’de 57,7’ye revize edildi; Ağustos’taki 59,3’ten düşse de uzun dönem ortalamasının üzerinde güçlü bir büyüme sinyali verdi. Yeni siparişler arttı ancak büyüme hızı son dört ayın en düşük seviyesinde. Üretim ve satın alma aktiviteleri artarken, iş yaratma son bir yılın en düşük seviyesine geriledi. Girdi maliyetleri artarken, satış fiyatları Ekim 2013’ten beri en hızlı yükselişi gösterdi.

Ticaret Anlaşmaları ve Yatırım

Hindistan, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ile yeni bir ticaret anlaşmasını yürürlüğe soktu. Anlaşma, tekstil, deri ve gıda ürünleri ihracatını artırırken, yabancı yatırımı da çekmeyi hedefliyor. EFTA ülkeleri (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn) Hindistan’dan ithalatın %92,2’sinde tarifeleri kaldıracak. Hindistan ise EFTA ihracatının %82,7’sinde kolaylık sağlayacak.

Sanayi Üretimi

Ağustos 2025’te sanayi üretimi yıllık %4 büyüyerek önceki ayın %4,3 artışına göre hafif yavaşladı, ancak piyasa beklentisi olan %5’in altında kaldı. Madencilik ve enerji üretimi güçlü büyürken, imalat sektöründeki artış daha sınırlı kaldı.

Güney Kore Ekonomisi

Cari İşlemler ve Enflasyon

Güney Kore, Ağustos 2025’te 9,15 milyar dolar cari fazla açıkladı; ihracat ve ithalat düştü, ancak hisse gelirleri desteği sağladı. Eylül ayında tüketici fiyatları %2,1 artarak beklentilerin üzerine çıktı; gıda fiyatları %3,2 yükseldi.

Savunma Bütçesi ve Dış Ticaret

Başkan Lee Jae Myung, 2026 savunma bütçesini %8,2 artırarak 66,3 trilyon KRW’ye çıkardı. Yatırımlar, dronlar ve robotik teknolojilere öncelik verecek. ABD ile yapılan anlaşma kapsamında, döviz müdahaleleri sadece aşırı oynaklıkla mücadele için sınırlı tutulacak; rekabetçi avantaj için kur hedeflenmeyecek.

İmalat ve İhracat Performansı

S&P Global Güney Kore İmalat PMI Eylül 2025’te 50,7’ye yükselerek 13 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Üretim ve yeni siparişler büyüme bölgesine döndü. Eylül’de ihracat yıllık %12,7 artarak 65,95 milyar USD ile rekor kırdı; yarı iletken ve otomobil ihracatı öncü oldu. Ticaret fazlası ise 9,56 milyar USD ile 2018’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.